Badania ewaluacyjne – ustrzeż się przed porażką

Cele badań ewaluacyjnych

Każde przedsięwzięcie lub projekt, jaki próbujemy wprowadzić w życie wiąże się z ryzykiem. Na powodzenie naszych założeń ma wpływ wiele zmiennych, zarówno w czasie ich przeprowadzania, jak i później. Często bywa tak, że przedsięwzięcia dobrze się zapowiadające po gładkim przebiegu okazywały się ostatecznie niewystarczające do osiągnięcia trwałego sukcesu. O tym, na ile udało nam się zrealizować nasze założenia oraz w jakim stopniu wpłynęły one na świat pozwalają się przekonać badania ewaluacyjne. Umożliwiają one systematyczną i obiektywną ocenę realizacji przedsięwzięcia przy uwzględnieniu odpowiednich kryteriów i standardów. Takie badanie można przeprowadzić na każdym etapie: od projektowania, aż po mierzenie stopnia osiągnięcia wyznaczonych celów już po zakończeniu procesu wykonania projektu. Dzięki ewaluacji możemy poznać mechanizmy działania, usprawnić sposób zarządzania i dokonać diagnozy problemów, poszukując przy tym kreatywnych rozwiązań. Możemy w ten sposób znacząco zaoszczędzić poprzez efektywniejsze wykorzystywanie posiadanych zasobów. Z pomocą badań ewaluacyjnych możemy również wytyczyć przyszłe kierunki rozwoju przedsiębiorstwa. W firmach o międzynarodowym zasięgu oraz w organizacjach publicznych ewaluacja jest jedną ze standardowych metod działania, dlatego, że pozwala na najlepszą ocenę projektów pod kątem rzeczywistych i pożądanych zmian.

Rodzaje ewaluacji

Każdy etap projektu może zostać poddany ocenie ewaluacyjnej – kiedy z niej skorzystamy zależy od naszych potrzeb i wymagań wobec samych zmian, które chcemy wprowadzić i informacji, których takie badanie powinno nam dostarczyć, a także ich wykorzystania. Wstępna analiza przyda się nam jeśli chcemy ocenić trafność i spójność programu, a także przewidzieć nadchodzące trudności.  Mid-term przeprowadzany w połowie trwania procesu realizacji projektu jest zwykle pierwszą kompleksową oceną, która pozwala zarówno na weryfikację, jak i wprowadzenie w razie potrzeby znaczących zmian. Dzięki niej otwiera się możliwość redystrybucji niewykorzystywanych dostatecznie zasobów oraz zwiększenie efektywności działań projektowych. W tym celu możemy również pozwolić sobie na bieżącą (tzw. On-going) ewaluację, prowadzoną w całym okresie realizacji. Stałe monitorowanie projektu i ciągłe aktualizowanie jego założeń usprawnia znacznie cały proces. Na sam koniec zawsze warto przeprowadzić końcową analizę, nawet – a może zwłaszcza! – w wypadku dużego sukcesu. Pozwoli to na zrozumienie wielu mechanizmów i dostrzeżenie schematów, które można później zaimplementować w przypadku podobnych projektów.

Kryteria ewaluacji i współpraca

Badania ewaluacyjne jak żadne inne wymagają ścisłej współpracy z klientami i stałych konsultacji, w celu wypracowania rozwiązań jak najlepiej odpowiadających ich wymaganiom i potrzebom. Dobrze przeprowadzona ewaluacja pozwala ocenić trafność programu, jego efektywność, użyteczność, skuteczność oraz trwałość założonych zmian. Może wskazywać sposoby rozwiązania trudności oraz diagnozować elementy wymagające poprawy – wszystkie te działania stanowią istotne na przyszłość rozpoznania, których rozważenie zawsze pozwala na lepsze zrozumienie procesów rządzących danym zespołem zagadnień. Doświadczeni badacze, znawcy branży, zwykle są w stanie trafnie spekulować na temat projektu od samego jego powstania, bazując na stosunkowo niewielkiej ilości materiału  - warto wykorzystać to doświadczenie i wiedzę w służbie naszego sukcesu.